ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਇੱਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੇ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ (Punjab Kesri) ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼ੇਰ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ।
28 ਜਨਵਰੀ, 1865 ਨੂੰ ਜਨਮੇ, ਉਹ ਤਿਕੋਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਸਥਾ ਲਾਲ ਬਾਲ ਪਾਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ, ਸਾਰੀਆਂ ਦਰਾਮਦ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਕੇ ਅਤੇ 1907 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਜਿਹੜੀ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੀ ਹੀ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਪਰਜਾ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਭਿਅਕ ਸਰਕਾਰ ਕਹਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਅਜਿਹੀ ਸਰਕਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ।”
- ਹਾਰ ਅਤੇ ਅਸਫਲਤਾ ਕਈ ਵਾਰ ਜਿੱਤ ਦੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।”
- “ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਾਟ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤਾਬੂਤ ਲਈ ਆਖਰੀ ਮੇਖ ਹਨ।”
- “ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਸੱਚ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦਲੇਰ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।”
- “ਜੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਭਾਰਤੀ ਰਸਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪਹਿਲੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਮੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਛਪੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ: ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਦੁੱਧ, ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ।”
- “ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਹੱਤਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਹੈ।”
- “ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਅਹਿੰਸਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।”
- “ਮੈਂ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਏਕਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਜਾਂ ਇੱਛਾ ਵਿਚ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਮੁਸਲਿਮ ਨੇਤਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਪਰ ਕੁਰਾਨ ਅਤੇ ਹਦੀਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ? ਨੇਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਓਵਰਰਾਈਡ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।”ਮੈਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਕਈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਮੇਰੀ ਚੁੱਪੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗੀ।”