ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ, 7 ਅਪ੍ਰੈਲ (ਸ.ਬ.) ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਉੱਚੇ ਨੇਤਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇ. ਕਰੁਣਾਕਰਨ, ਏ.ਕੇ. ਐਂਟਨੀ ਅਤੇ ਓਮਨ ਚਾਂਡੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਨੌਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 1977 ਤੋਂ 2016 ਤੱਕ ਦੇ ਮੌਕੇ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਹੁਣ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਚਮਚੇ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੋ ਗੱਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਡੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ, ਇਹ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੀ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਕਰੁਣਾਕਰਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ — �ਕੇ. ਮੁਰਲੀਧਰਨ। ਮੁਰਲੀਧਰਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ 1989 ਵਿੱਚ 32 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ, ਕਰੁਣਾਕਰਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰਵਿਵਾਦ ਕਾਂਗਰਸੀ ਨੇਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕੋਜ਼ੀਕੋਡ ਸੀਟ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਐਂਟਰੀ ਕੀਤੀ। ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਰਲੀਧਰਨ ਨੇ ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਵਾਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿਧਾਇਕ ਰਹੇ। ਪਰ ਇਸ ਵਿਚਕਾਰ, ਜਦੋਂ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਕਰੁਣਾਕਰਨ ਦੀ ਪਕੜ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਐਂਟਨੀ ਨੇ ਚਾਂਡੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਹਮਾਇਤ ਨਾਲ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਰਟੀ ਅੰਦਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਪਿਤਾ-ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਜੋੜੀ ਨੇ 2005 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਐੱਨਸੀਪੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ – ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਹਿਯੋਗੀ। ਕਰੁਣਾਕਰਨ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2010 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ, ਮੁਰਲੀਧਰਨ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ 2011 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਮੁਰਲੀਧਰਨ ਦੇ ਉਲਟ, ਐਂਟਨੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪਰ ਐਂਟਨੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਅਨਿਲ ਐਂਟਨੀ, ਜੋ ਕਿ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹਨ, ਨੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆਈ.ਟੀ. ਸੈੱਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨਾਲ ਐਂਟਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਆਮ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜੋ ਇੱਕ ਫਰੰਟਲਾਈਨ ਲੀਡਰ ਹੋਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਉਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਚਾਹਵਾਨ ਸਿਆਸੀ ਵਰਕਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਕਾਂਗਰਸੀ ਦਿੱਗਜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਜਪਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਦਾਖਲਾ ਇੱਕ ਗਲਤੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਚਾਂਡੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਚਾਂਡੀ ਓਮਨ ‘ਤੇ ਝਾਤ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ‘ਸਟਾਰਟ-ਸਟਾਪ’ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਯੂਥ ਵਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਿੱਤਾ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਅਧਾਰ ਦਿੱਲੀ ਚਲੇ ਗਏ। ਚਾਂਡੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਚਾਂਡੀ ਓਮਨ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਬਰ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤ ਜੋੜੋ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਪੂਰਾ ਸਮਾਂ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਜੂਨੀਅਰ ਚਾਂਡੀ ਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣੀ ਮੋਹਰ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸਿਹਤ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੋਣ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ ਜਾਂ ਇਹ 2026 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਸੀਨੀਅਰ ਮੀਡੀਆ ਆਲੋਚਕ ਏ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਫਲ ਪੜਾਅ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। “ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਰੁਣਾਕਰਨ, ਐਂਟਨੀ ਅਤੇ ਚਾਂਡੀ ਲਈ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਔਖਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਉਭਰਨ ਲਈ ਕਈ ਤੂਫਾਨਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਥਾਲੀ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਮੁਰਲੀਧਰਨ ਰਾਜਨੀਤੀ ‘ਚ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਵੀ ਇਹ ਕਰੁਣਾਕਰਨ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਟੈਗ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ‘ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ।” ਅਨਿਲ ਦਾ ਭਾਜਪਾ ਵੱਲ ਵਧਣਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੂਨੀਅਰ ਓਮਨ ਨੇ ਅਜੇ ਵੀ ਚਿੱਕੜ ਵਾਲੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰਨੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਅਨਿਲ ਅਤੇ ਓਮਨ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਕੀ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ”ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ।